27 Janvier 2011

Publié par Messager

Interview ya Verckys na Marcel Landu

Mbote ba Mbokatiers,

Nalandaki interview ya Mr Kiamuangana Mateta Verkys autrement dit Kuangolo zonso, Wa zola Nzimbu na Journaliste Marcel Landu ya RTGA juste tango nasilisaki kotala Mombombo Dominé na article ya Gaby Lita Bembo (40e anniversaire de Stukas Boys).

Nasepelaki nakoma interview wana malembe malembe pona kokabola na ba ndeko nionso. Ya solo Verkys ayebi masolo na ba sekele mingi ya mindule na biso. Esika moko te andimaki ke asalaki mabe sauf na likambo ya eteni ya musuni ya Niama ya Luambo, botanga bongo moto na moto asala analyse na ye. Sinon Kulutu Kiamuangana Mateta Verckys alobi mingi soki tolandi ye na bokebi.

ML = Marcel Landu

KMV = Kiamuangana Mateta Verckys (Kuangolo zonso – Wa zola nzimbu)

Marcel Landu: Lelo toye kosolola na Kiamuangana Mateta Verkys (Kuangolo zonso) po ye ayebi sekele ya muziki na biso pe abetaka saxo, Papa Kiamuangana yo abandaki mosala yango wapi na ndaku to n’esika moko boye?

Kiamuangana Mateta Verckys: Papa nanga akufa, azalaki très riche. Tozalaki kovanda sur 14 rue Bongengita na Aketi (eza mboka na Province Orientale), papa azalaki na ba magasins, ba bars, 13 camions magasins roulants, wana nga nazalaki bébé (environ 1 an d’âge), ezalaki okende koteka 2 - 3 jours après ezongi. Nga na botami na 1944, alors tozalaki na bar na kati ya lopango pe ba muziki ezalaki kobeta wana, na tango wana ba guitares ezalaka te, ba orchestres ezalaki kobeta kuna ezalaki ya ba fanfares, trompettes, trombones, saxos etc… alors nazalaki ko apprécier makasi instrument ya saxo. Tango tozongi Kinshasa (na age ya 10 ans) tokomaki kovanda na Ngiri Ngiri. Papa alingaki atinda nga na poto po nasala ba classes kasi nga na boyaki po nakomaki déjà kobeta na chorale ya église Kimbanguiste, kuna nde nazuaki rapidité ya saxo. Lokola Papa azalaki d’accord te naye kokima ndaku nakoti n’orchestre ya Dewayon, tozalaki kobeta kuna na Bokelo, natambolaki mua b’orchestres ti naye kokota na OK Jazz avant ekoma TP OK Jazz.

ML : Oye kokota na OK Jazz esika batu nionso bayebelaki yo, balobi na OK Jazz, Vévé azalaki muana muke na batu nionso tout !

KMV : Oui na âge nanga, nazalaki nanu trop jeune, nakendeki ko soliciter mais Franco na Vicky balobaki ke nazali nanu muana muke moyen bazua nga na orchestre ezali te, effectivement nazalaki muana muke na ba 17 – 18 ans. Alors occasion moko epesamaki un jour tozalaki kobeta na WiFIFI (Oui Fifi) na Gerald Kazembe, tango na monaki Franco, Vicky na Edo baye wana, sikoyo nalakisi mayele nanga nionso ya Saxo, bango bakamue, mais muana oyo toboyaki ye oyo t, oh aza kobeta kitoko boye. Sima bazui nga nakoti na OK Jazz po na seconder Isaac Musikiwa.

ML : Nzembo nini obeta na OK Jazz oyo bato bayoka ke oyo eza Vévé?

KMV : Eza ebele, na mutu boye nakoki koyeba lisusu te.

ML : Oyo ya yambo

KMV : Na mutu penza boye nakoki koyeba te mais nabeta ba nzembo ebele lokola « Course au pouvoir, Nga Marie nzoto ebeba, Zuani na bala na mbongo », eza ebele …

Style nanga ya saxo ekeseni na ya Musikiwa Isaac na ba saxophonistes mususu. Nga nazalaki plus na côté animation tandis que Musikiwa azalaki plus na ba mélodies, soki Franco atali ke nzembo oyo il faut ezala plus n’ambiance, Verckys beta.

Na repétition toyekolaki ndenge mosusu, na concert Franco azalaki koloba nanga il faut Verckys il faut otia ambiance olanda ndenge bato baza kobinela.

ML : Lokola na nzembo oyo Kronembourg « masanga oyo Vévé akolingaka …

KMV : aaah yo oyebi nzembo wana ? Ah bon! Ce n’est pas vrai !!!

Soki muziki eza kobeta Franco azalaki ko surveiller toujours mouvement nanga, soki asepeli te aningisi mutu, soki asepeli aningisi mutu « Ok », tozalaki na sekele makasi kaka nga naye.

ML : Franco alingaki yo mingi kasi azalaki pe très sévère na yo,

KMV : Ya solo Franco azalaki très sévère po akotisa nga même na boloko ! 3 jours nakendaki na Makala. Or, wana azalaki kopesa nga nde mayele, ndenge nini? Comme tozalaki kobeta, nga nazalaki kosala mua b’affaires nanga po salaire ezalaki ya malamu mingi te. Atindaki nga na Jean Jean oyo azalaki …

ML : Jean Jean, Tshita Tshima ?

KMV : Oui, Jean Jean oyo akufa wana, Tshita Tshima. Il fût un moment où nga nazalaki na mua ba problèmes, tozalaki na nzala na ndaku, atindi biso tokende kosomba biloko ya ba joueurs, nga nazalaki lokola chauffeur, tango tosombi, nga nakati mua musuni ya niama nalobi na Tshita Tshima « koloba na Franco te ee » ye andimi. Naleki na ndaku na pesi na mama (muasi na nga) alamba, akati atiye na moto abandi kolamba. Tokeyi epayi ya Franco kopesa sikoyo niama oyo tosombi, soki nani ayebisaki ye, lokola pe azalaki na intélligence makasi alobi « mais musuni oyo namoni lokola bakati yango ? », nga nakoki pe koyangana te nalobi « Patron nga mutu nakataki yango po na ndaku toza na nzala», « alobi : aaah, il faut ozongisa musuni wana », tozalaki vers ba 13h, na moni kaka Franco abimi nga pe nabimi nazongi nanga ndaku, na Eyala. Muke te boye namoni kaka « sans payer » ya ba policiers eye, batu babimi na bala bala, « toza koluka Mr Kiamuangana » « nalobi naga oyo », « Mr Kiamuangana toza na plainte contre yo pona niama oyo okataki », « wapi niama yango », « nayebisi ye ke nasi napesaki muasi nanga aza kolamba yango » Lakisa, Commandant ya la police alongoli nzungu na moto, asopi supu, akamati misuni wana akangi na papier, alobi il faut to kende na la police, pona nini ? oooh niama oyibaki ya patron nayo.

Tokomi na commune ya Kasa Vubu batie nga na cachot.

Nalali na cachot mokolo moko, lobi nango ye moko (Franco) baye na juge ya ba mineurs kozua nga toke na parquet ya Kasa Vubu, basambisi sur PV, nandimi nionso croyant ke akotika nga lokola apesi nga mua punition wana ya muke. Balobi na nga vanda na la court toza koya kosilisa makambu na yo sima. Navandi wana tii 16h30 namona kaka camion oyo ememaka batu ya prison eye, batie nga na kati tii na prison ya Makala, misuni wana etikali na parquet d’après Franco po ezala preuve, 2 jours après ye moko aye na Makala alobi nanga : « Est-ce que ndenge nakangisi yo nasali mabe ? Po toyokaki pe ba bruits que yo olingi olongua … » « Nalobi nalongua pona nini ? Sommet ya muziki ezali na moyi ya lelo eza bino, bongo nakolongua po nakende wapi ? » Alobi « ça va » ake naye. Lobi nango baye na Magistrat ya ba mineurs Mr Maziku, batie nga na « sans payer » ti na parquet, ba libérer nga, alobi nanga, nionso oyo nasali ezali pona ko éduquer yo. Na pokwa ya lelo, toza na concert il faut ozala pe o animer kaka ndenge o animaka. Na pokua nango azalaki kotala nga soki naza kobeta ndenge nabetaka te wana alobi nanga « ooh boni, obina te ? » Wana nga makanisi ezalaki kaka na ba pasi nanga ya prison, lobi nango na tongo apesi nga mbongo mingi, akomisaki nga même sécretaire particulier na ye. Alobi nanga « nionso naza kosala eza po sima nanga yo mutu okomata, nalingi il faut yo ozala sembo, juste ».

ML : Balobi soki bokeyi na poto bosali misala bazalaki komona yo ozalaki déjà n’ésprit moko avertis, soki bosilisi b’enregistrements, omona yo na ngambo mususu oza koteka biloko na yo ya mike mike

KMV : Tangu namonaki ke baza kofuta biso bien te, nazalaki kotia ba mafuta (lait de béauté), b’insignes ya OK Jazz na ba malles soki

toke kobeta na Brazza po na teka. Il fût un moment ba bénéfices ezalaki lisusu malamu te. Nasengi na Vicky Longomba ke nga nalingi nazala libre dans le sens ke nazala kaka na OK Jazz mais nasalaka ba nzembo na édition nanga, comme naza na kamua table nanga ya studio oyo esalaki ba nzembo ya ba Grand Maquisards na ba Bella Bella, ezalaki kaka mua table moko boye.

Tango nakoti kaka na 64, Décembre poto eye, Franco azui nga, Vicky Longomba na Edo toke kosala nzembo lokola « Kronembourg, Mbanda nanga lelo a changer model, alobi nanga alingi ameka nga », donc na série wana. Tango tosali b’enregistrements wana, curieusement tokendeki na mbongo te, le lendemain bango bakomi na ba mbongo

Correction

ML : Balobi yo pe okomaki na b’arrangements na yo…

KMV : Yango nalingi nayebisa yo, nakokomaaaa …, bakomi kosomba bilamba alors nga nakomi porteur, toza kokota na ba magasins bango bazosomba bilamba nga na memelaka bango. Azalaki na muasi moko naloba kombo te, azalaki ya Mukongo, akomi kosombela ye bilamba mais nga naza kosomba rien. Mbala moko naye kozua maladi, nalobi na Franco asalisa nga, alobi ooh docteur ya bien aza na kinshasa, bon nazeli kaka tii tozongi Kinshasa. Tango tozongi Kinshasa, ba mindele wana bazalaki komona ndenge tozalaki ko travailler na Franco, ba contacter nga po tosala na bango. Est-ce que okoki pe kosala b’enregistrement na yo moko ? Wana ezalaki Mr Musson azalaki muter na Kinshasa. C’est ainsi qu’à partir ya awa tosalaki b’enregistrements « Okokoma Mokristu ya Simaro, Beya ya Youlou, ba chansons kaka ebele ». Alors tango tosali yango nake komona Vicky Longomba

ML : Grand maître ayebaki ?

KMV : Ayebaki nanu te mais nga nayebisaki bango, okoyoka tii na suka.

Tango nasali yango na yebisi Vicky Longomba, alobi eza problème te tant que oza kaka na orchestre. Franco na yebisi ye te, toke sikoyo 2^e fois poto, nde à partir ya wana ba mindele wana batuni nga est ce que osalaki biloko wana ? Nga nalobi « oui ». Balobi nanga yaka nango toza na Paris. Nabengi mindele wana, balobi nanga yaka nango, soki toyoki ke eza malamu biso tokozua yango po tobimisa yango.

Moyen sikoyo nakende eza te po fallait tozonga Kinshasa, alors naye kokosila maladi nalobi na Franco « nakoki kozonga te po naza maladi », alobi nanga problème eza te, tozonga bongo mbala ya liboso tozongaki Kinshasa esalaki nini ? Alors, Bango bazalaki kovanda na Sheraton, nga nazalaki kovanda na hotel moko ya muke mais toza kosala mosala ndenge moko. Baye to discuter po tozonga nga nalobi bon boya na pokua po tozonga, na pokua wana nakimi nake Paris . Ba mindele wana baye kozua nga po ba sentir ke ba nzembo nasalaki eza kitoko koleka batu oyo bango bazalaki ko produire. Ba mindele wana bapesi nga mbongo, toyokanaki na Youlou lokola tosali ba nzembo soki balongoli biso tokeyi na biso. C’est ainsi que na sombaki 2 VW na ba costumes ndenge moko na Youlou po toyokanaki ke soki Franco alongoli biso, tolongue na biso.

ML : Bongo Simaro azuaki te ?

KMV : Simaro azuaki te po a protestaki, aboyaki na ye kolongua.

Mais nga na Youlou nde to arretaki ke soki au cas où balongoli biso, tolongue kaka. Bato ya Paris bayebisi Franco mais bino bolobaki ke Verkys atikali po aza maladi mais toza komona ye na Paris aza kolata kitoko, ba bijoux … ndenge nini ? Franco aluki ayeba mais azui mbongo wapi, c’est ainsi ayaki koyeba ke na traitaki na ba mindele wana. A la fin tango nazongi à partir ya aéroport natangi na journal ke « Mr Kiamuangana est révoqué de L’OK Jazz » c’est ainsi que nalonguaki na OK Jazz.

ML : Mais balobi ke Franco alingaki yo ozonga kaka na OK Jazz mais réponse opesaki ye nde etambuisaki ye mutu

KMV : Nga tangu balongolaki nga bakomaki na journal, nga pe nayebisi ye nandimi nazonga mais nga po na zonga «yo koma pe na journal ke obondeli nga » ye aboyaki yango, alors nalobaki comme oboyi kokoma tika nga pe na meka vie na nga.

ML : Balobi oyaki na mopepe ya sika, mua démocratie mua liberté moko boye, Seskain Molenga côté ya Tabu Ley abongisi mua ba nzembo, Pépé Kalle baye basala ba nzembo epayi nayo. Tabu ley asepela te, Seskain Molenga akimi na ye, ba Pépé Kalle babimisi ba nzembo, balobi nionso oyo wana kaka Verckys.

KMV : Te nayebi te, napesa yo réponse ? Nga nazalaki kosala yango pona ko aider b’artistes. Nakutaki Pépé Kalle aza ko repéter na Tshuapa, na 2^e parcelle, azalaki kolata culotte moko ya munene boye na mapapa, epayi nga nakutaki Pépé Kalle, tokendeki kotala téchnicien moko Emille azalaka wana, aza vivant tii lelo. Namoni mais garçon oyo aza bouro boye mais aza koyemba voix moko kitoko boye, nasali ye proposition nalobi aya na bureau epai na nga.

Seskain Molenga, abandaki, azalaki déjà na idée asala b’enregistrements, sikoyo na ye ko à joindre ye na Pépé Kalle, alobi ke ce garçon aza na mongongo kitoko tosala naye nzembo ekotekama, yango tosalaki ba 1^er enregistrement « Nazoki »... balobi totia kombo nini ? Nga mutu nazuaki likanisi, lokola Pépé Kalle aza Muluba pe aza bouro boye totiya yango kaka « Empire Bakuba » mais batu bayebaka na bango yango te po balobelaka na bango yango te, bon pona nga ce n’est pas grave … Seskain kutu a discutaki muke, mais enfin à adopter yango parceque azalaki na bésoin ya Pépé Kalle po azalaki un grand chanteur. Tosali b’enregistrements, côté nionso bakomi koloba loba, mais nga nazalaki kosala yango pona ko aider ba artistes. Po nazalaki na studio sur table tango nasali ba nzembo ya Bella Bella ya liboso ba nzembo lokola « Mbuta, ba Solo » ezalaki malamu, je me suis dit non ! nakoki pe ko aider ba artistes mususu !

ML : Okoki ko aider b’artistes mais batu bamoni ke parmi b’artistes oyebaki ko cibler ba têtes, oyo soki nazui ye ça peut marcher, oye na ba Pépé Kalle, ba frères Soki, oleki na ngambo mosusu ya Lipua Lipua ozui ba Niboma, de fois okosangisa bango, de fois oko kabola bango, ba têtes mususu ebimi, eza Kiamuangana to Kiamuangana te ?

KMV: Non, c.à.d nga naza na flair ya matière nionso, moyen o sentir flair wana eza te po ozalaka na nga te, na sentaka toujours ke moto boye ako apporter nga mbongo, je peux collaborer na ye …

ML : Wa zola nzimbu !

KMV : (Aseki nanu), te na sens ya wa zola nzumbu te, du moins moi je sens ça, flair wana Nzambe apesa nga yango, c’est ainsi que nazuaki idée wana, soki musicien aye kosenga nga salela nga enregistrement pe ebimi soki patron na ye asiliki, musicien aza kaka obliger te il faut kaka azala na mutu wana, il faut aussi ba musiciens ba s’épanouir !

ML : Eloko esala pe Papa Noël pasi mingi na orchestre na ye Mbaboula, azui bana ya Barumbu kuna na camp Onatra basali orchestre na bango baza ko se préparer basala pe b’enregistrements na bango, balobi Vévé mukolo oyokaki kaka bana wana baza koyemba, alobi hum hum hum hum !!! azua bango butu butu

KMV : Bana nini ?

ML : Ba Koloketa, ba Germain Nkanza, repétition kuna butu butu, album, Papa Noël azela bana kuna amonaka te, ayoka kaka mingongo ya bana esi ebimi na palaki

KMV : Te ezalaki ndenge wana te, les gens ont très mal interprétés ça, ezalaki ndenge wana te. Babetaki epai nanga te, basalaki orchestre Kiam

ML : Kiam ebima na butu pona kolongola kaka kombo ya Mbaboula olobi Kiam kaka, bopesi kombo Kiam = Kiamuangana

KMV : Toza koluka sikoyo topesa kombo, mutu a proposaki kombowana kutu ezalaki Muzola, alobi bon po to sentir vraiment ke toza epayi na yo topesa yango kombo Kiamuangana t, nga nalobi non, tokata yango kaka Kiam.

ML: Mais bayaki epayi na yo, bawutaki wapi ?

KMV: Non bawutaki nul part, parceque pona koyeba ke bawutaki quelque part il faut ba démontrer ke epayi bazalaki kutu basalaki ba nzembo boye, mais okozala na orchestre oyo ebimisaka nzembo te, esalaka rien c’est comme une période tosali 10 ans tobisaka nzembo te, mais na perdre pe ba musiciens ebele, ba misusu balongue bake na Bana OK, Simaro azui nga ba musiciens, puisque bazalaki na raison, bayebi ke tobimisaka nzembo te, bake na bango, na tiki bango.

ML: Balobi, yo pe ozalaka na orchestre nayo Vévé esala pe ba nzembo ya kitoko “Mfumbua”, nzembo ya somo penza oyo eningisa batu “Nako mitunaka”, Kimuangana Mateta ba chansons saturiques oyo ezalaki soki kaka Luambo a pomper ozala ata mukonzi oza intérpeler, “Nakomituna” e couta yo cher?

KMV: Effectivement nalingaka mingi kosolola lisolo wana te, nalingaka kaka ba sango ba réhabiliter nga. Nga nasalaki nzembo ya « Nako mitunaka » nazalaki excommunier na église Catholique. J’ai été notifié par Malula, nanga nakamati document wana natindi yango epayi ya directeur ya président oyo azalaki Rwandais, c’est qui encore « Bisengimana », nayebi heure nini apesaki yango na chef de l’état te, comme bazalaki na ba problemes na Malula chef de l’état apesi ordre ke nzembo wana il faut ebetaka avant journal parler nionso, l’heure wana télévision ezalaka nanu te. Alors na période wana église basalaki ba « Neuvene » contre nga, mais il faut oyeba ke église Catholique baza makasi, parceque nazuaki ba problèmes ebele, ebele, moyen naloba na bino awa na micro eza te, ces sont des choses secrètes. Ba excommunier nga na église Catholique naye kozua ba malheurs, ba difficultés financière, kaka Nzambe mutu asali nga à reélèver nga po nalobaki ke nga naza artiste, na composer nzembo oyo parceque ezalaki réalité, mais à la fin je vous informe qu’un jour nawutaki Italie, namoni mbala moko Cardinal Malula akoti n’avion, tango alekaka wana amoni nga aah Vévé, ayebi nga po akomelaka nga mukanda ya excommunication, alobi nanga soki navandi bongo oya, avion e décoller nake epayi na ye alobi nanga : « Vévé, ce n’était pas le moment tango yo oyo osalaki nzembo wana, aujourd’hui okoki kosala yango mais na période wana te, yango wana tosalaki makambo ebele, nalingi tokutana, oya na ndaku nanga ». Tango wana alongue na ndaku oyo ezalaki na stade akomi na coté ya Immo Congo. Tokendeki na ndeko nanga Makonga (asi akufa) azalaki pe kosala epayi na nga. Tokeyi kuna, tokomi kuna na s’annoncer, bayebisi ye aye, alobi na nga « nalingi nasala messe moko pona yo » « osala messe pona nga !!! » sikoyo nabandi kobanga mais comment, nalingi nakufa to boni ? Alobi : « nalingi na laver yo po tosalaki makambo mingi pona yo » (Contre yo). Maintenant nzembo wana eza na valeur, même nga moko naza ko changer elateli ya basali na église, ozalaki lokola prophète parceque vous aviez prédit ça avant, yango tokosala messe. Ndeko nanga messe wana esalaki 1h30’. Akoti alati elamba ya pembe na kati na ya rouge likolo, tofukami nga na Makonga, Nakati ya ndaku na ye azalaka na esika moko ba sambelaka, batia ba kuruze ndenge kaka ezalaka na ndako ya Nzambe, asalaki messe na ki latin, makambu azalaki koloba nazalaki koyoka te tii bana baye kotia nga na mutu na nga ascent 3 fois na liboso pe 3 fois na sima ya mukongo, donc ezalaki penza messe mais curieusement messe ya biso mibale kaka na Makonga. Prière wana efongolaki nga penza. Après tango messe esili alobi il faut obosana yango, maintenant c’est le moment, tolingi changement n’église esalema, pe naye ko constater bikeko mingi na église ekoma Jésus ya mutu muindu mais nalingaka lisolo wana te parceque namonaki pasi mingi pona nzembo wana.

ML : Na orchestre na yo Vévé ozalaki pe na balanga nzembo mingi lokola ba Sak Sakoul basalaki pe ba nzembo ya kitoko mingi lokola « Chérie Anna eee chérie Anna » bosali succès ya makasi sima balongue, bake kosala Trio Madjesi …

KMV : Bakendeki epayi ya Bokassa balobi ke biso ba kipaka biso te, alors Bokassa na Mobutu bazalaki mutu moko, tango Bokassa ayebisi Mobutu ke bana wana baza koya kolela epayi nanga boye na boye …. Tango bazongi Kinshasa nde ordre ewutaki « likolo », quand les gens disent que Verckys na Franco c’est faux, ordre ewutaki loin elobi kaka ke « Orchestre wana nalingi na mona yango lisusu te ».

ML : Ata proposition na bango bazalaki nango babeta na Olympia esuka kaka na nzela boye !

KMV : Mais ezalaki nga te, les gens ont pensés que ezalaki nga, non ! ni Franco, ezalaki ordre ewutaki na likolo, likolo penza na sommet ya mboka. Amonaki ke bakendeki ko dénigrer ye parceque ye azalaki kosalisa bato pe azalaki ko aider pe bango mais a constater ke batu yango bazalaki réconnaissant te. Nga nabomaki orchestre wana te, nous avons suspendus orchestre wana, compte tenue ya makambu basalaki tolobi topesi bango suspension ya 6 mois babeta te, babima pe te, na tango yango mutu azalaki président ya UMUCO ezalaki nga te ezalaki Franco !

ML : Tokomi vers les années 80 tomoni orchestre mususu ya sika eye, bozui ba musiciens na Zaïko, Bozi alongue, Evoloko, Djo Mali, Petit Cachet, na ngambu ya Viva La Musica Espérant, Djanana, Dindo Yogo, 8 Kilos

KMV: Yo oyebi makambo ebele heim !

ML: Sekele! Sekele tobombaka te tolobaka makambo polele, po histoire ba changer yango te

KMV : Exactement !

ML : Basali Langa Langa Stars, balobi Kiamuangana Mateta Kua ngolo zonso ya tango wana abeti lisusu bouton rouge, pona nini ? Zaiko, bowela nini ? Viva La Musica pe bowela nini ?

KMV : Pona Zaïko, eza nga te pourquoi ? Nyoka Longo azalaki na probleme na ancien patron nanga,

ML : Sous entendu Luambo !

KMV : Effectivement. Alors jour bazalaki na concert na Palladium, namoni atindeli nga mutu alobi, il faut oya na ndaku. Nake na ndaku na ye na Limete, malgré nalonguaki nanga mais tokomaki bien. Toza kosala toza ko se réunir bien sans probleme, alobi nanga « Zaïko eza kobeta na Palladium mais nalingi ebeta te » ndenge nini olingi babeta te ? « Alobi non, mutu wana aza na probleme nanga, malgré batie b’instrument kuna mais b’instrument wana eza ya yo, soki oza penza leki na nga ya solo nalingi o retirer b’instrument wana », ezalaki ndenge wana mais batu ba comprena yango te. Nake na tinda Denewade, ake alobi na bango ke lelo boko utiliser b’instrument te, topesa pe raison te,

ML : Mais b’instrument wana ezalaki sous contract ?

KMV : Non, wana ezalaki sous contrat te, contract esalamaki tango tozui b’instrument ya sika, wana b’instrument ezalaki na nga na depôt. Oyo ya contrat nakoki kobotola yango lisusu te, mais oyo tobotolaki wana nanu ba signer contrat définitive te. Babetaki te, après to continuer tii baye kozua sikoyo b’instrument na bango moko oyo nga nasombelaki bango. To continuer kobeta tii na constater ke bango bazalaki kolinga lisusu Evoloko te, ba nzembo mingi balingi lisusu Evoloko ayemba te, or nga naza fanatique ya Evoloko tii lelo. Nalobi mais comment bazo sala boye, à la fin namoni ke mesantente ekoti Evoloko alingi à démissioner, aluka ailleurs je me suis dit non, Zaïko eza ya nga, orchestre pe oyo Evoloko akosala soki Evoloko alongwe ekozala kaka ya nga, allez nasombeli bango b’instruments. C’était comme ça, okoki kotuna ba musiciens wana nionso bakoyebisa yo

ML: Ozui ba musiciens wana Langa Langa Stars ebimi

KMV: Nga nazui te, na traitaki kaka na Evoloko, ye moko mutu alukaki ba musiciens na ye, ce n’était pas mon probleme. Entretemps pe période yango nga na Zaïko pe contrat eye kosila, batikali na b’instrument na bango, d’ailleurs yango babetaka nango. Soki baza kobeta na Kimpwanza, ba amplies omonaka wana ezalaka ya ngai.

ML : Na 80 wana kaka tango ba Evoloko balongwe, Zaïko ezalaka lisusu na b’instrument te, bake poto tango baye na b’instrument na bango, concert oyo bayaka na pusu, bazo yemba des micros avec des pieds à préssion, bayemba SOS Maya.

KMV : Te, Te ! Yoka, b’instruments oyo babetelaka tii lelo na Kimpwanza eza oyo ya nga, bazalaki na ba rélations na bango na batu oyo bazalaka na Gabon, b’instruments wana nionso ekufa, oyo baza nango tii lelo babetelaka na Kimpwanza eza oyo ya nga. B’instruments na bango (oyo ya batu ya Gabon) ekufaki, nga bakokaki lisusu lo soliciter nga te po nazalaki déjà na droit de veto quelque part ke il faut arreter, kopesa bango lisusu b’instruments te

ML : Tokoma na 83, Papa Wemba lisumu nini asalaki ? ozua ata moko te, 12 apôtres Victoria Eleyson, loboko ya nani, Kua ngolo zonso

KMV : Te ! Kutu lelo omoni ke départ ya Emeneya esali ke Papa Wemba akende kofanda na poto, lokola aza na voix na ye ya kitoko ekomisi ye vedette internationale. Comme Emeneya azalaki un grand compositeur, la plupart ya ba nzembo ezalaki composer par Emeneya. Ye pe Papa Wemba asala epayi na nanga, nga naza commercant malgré ke naza pe musiscien mais Emeneya azalaki na conflit na Papa Wemba, aye komona nga, d’ailleurs dossier yango pe nga kutu te mutu na traita yango te, Denewade mutu basalaki musala wana mais au lieu aya ye moko, Emeneya aye na batu ebele. Et puis nga na Papa Wemba to signaki convention te ke soki musicien alongwe epayi na ye nazua ye te, na Maisha park nde ba signer convention wana. Nga nazalaki kosala yango pona ko aider ba musiciens.

ML : Na Sekele toyoki ke mutu oyo ayembisa Koffi Olomide na studio, mokolo Papa Wemba asalaka mua lolendo boye, Kiamuangana alobi « oza mobali t, zua micro oyemba, okoyoka yango awa » Koffi ameki, aboti mapapu pe ekomi koyemba. Balobi eza Kiamuangana Mateta kaka

KMV : Yo oyebi makambu mua ebele heim,

Koffi Olomide nakanisi aza kolanda nga, Koffi Olomide tango azalaki koya na Kitega na mama na ye, tango mususu nazalaki koyamba ye te pona kosala b’enregistrements. A la fin namonaki ke Koffi c’est un grand compositeur, ba nzembo mingi Papa Wemba azalaki koyemba ezalaki kowuta epayi ya Koffi. Effectivement, mokolo moko boye tolingaki tosala ba nzembo ya Koffi, Papa Wemba alobi akoya naye te po bafingi ye pe mua mingi ke a interpretaka ba nzembo ya Koffi, tozeli ye tii 1h du matin Papa Wemba aye te. Nalobi na Koffi « okoki koyemba ? » alobi « mais nga naza chanteur te, nga naza parolier » nalobi yemba kaka ndenge osalaka tango osalaka ki parolier nga nakobongisa na table awa. « Alobi ah, c’est vrai ? » nga nalobi c’est vrai meka. Akoti na studio, ayembi Etoile du Nord, naza nango na ba cassettes awa. Tango ayembi tii esili nalobi yako koyoka sikoyo, aye ayoki alobi « wana ngai te » nalobi « yo wana » « nga penza wana, alors nayembaka nanga bien ! » à partir ya wana nde Koffi akomaki chanteur, mais Congo comme réconnaissance ezalaka nango te na batu, on sans fou. Même ba Wenge babandaki awa na Vévé Center ! Balobaka yango kutu te ! Ba Wenge babandaki ndenge nini ?

ML : Tokokoma wana, biso awa na Sekele tokendeke malembe malembe. Na ngambo, ndeko na yo Youlou Mabiala oyo bolobaki soki kaka Luambo alobi boye tolongwe na biso, asali Kamikaze. Yo pe kaka na 85 ozui ye Serge Kiambukuta oye na ye na Vévé. Ba nzembo pe eyembama, na ngambo kuna bayembi « Loufoulakari » coté oyo pe bozongisi « Monsieur raison », wana eza yo to yo te ?

KMV : (aseki) Batu ba interprétaka yango ko interpréter na sens wana, tango basalaki Loufoulakari Serge azalaki epayi na nga te. Mais effectivement wana nakoki koloba yango il y a eu tiraillement entre ye na Youlou. Aye koluka musala epayi na nga mais nako lobala na ye non te, surtout bango baza na bango na ngambu. Soki musicien aye nalingi o enregistrer nga, nakoboya te, nakoboya ndenge nini ? Probleme na nga ezali il faut na servir plus, il faut na bimisa ba vedettes plus, c’est normale tango aye koluka musala nazui ye. Mais nzembo wana Loufoulakari ebimaki déjà, ezalaki pona nga te, ezalaki moto mususu azalaka na Brazza oyo azalaki ko traiter na Youlou, mutu wana nde oyo balobaki millionaire abuaki mbongo wana ezalaki nga te parceque tango basalaki nzembo wana Serge Kimbukuta aye nanu epayi na nga te. Okoki ko vérifier information ti na Brazza bakoyebisa yo. Batu nde batie yango ah millionaire abuaki mbongo, nga nazalaki millionaire te. Nga naza nanga kaka mutu moko normale, naza na nga na mbongo te mais naza na ba idées mingi, ba idées wana nde epesaka nga mbongo, ezalaki un millionaire oyo azalaka na Brazzaville.

ML : Sekele, Grand Zaïko! Zaïko na kati mua mbilinga mbilinga Manuaku abendani, balobi mua loboko ya Vévé pe kaka na kati

KMV : Mais Grand Zaïko ezalaki ya nga, natia loboko ndenge nini ? Ezalaki epayi nanga, comment nakoki koboma orchestre nanga moko et puis bazuaki contrat ya b’instruments pe bakenda yango.

ML : Na ngambu ya Zaïko bamonaki ke ndenge Manuaku ayaki ko soliciter yo pona b’instruments fallait mua motema boboto po azonga kaka kuna

KMV : Bango bazalaki na soliste mususu Matima

ML : Matima azalaki, Roxy a rémplacer Manuaku, mais tango Langa Langa Stars ebandaki les 6 patrons, balobi Kiamungana azui kaka lisusu Roxy – les 7 patrons, basalaki yo nini bana wana ba Zaïko ?

KMV : Ezalaki nga te, ezalaki nga te …

*** Interview ekatanaki wana, naza na suite te***

----- Bakomaki à suivre mais na moni suite te malheureusement ---

Oyo asepeli nango alingi alandela lisolo tii suka akoki kosolo na journaliste Marcel Landu ya émission Sekele na +243 99 81 05 600 soki mobile yango esalaka kaka, nga nayokaki esepelisi nga yango nazui temps ya kokoma yango malembe malembe po koluka vidéo moko na Youtube eza lokola koluka tonga na zelo, eza facile te et puis après un bout de temps ba vidéos e expiraka mais makomi ekotikala ba mibu ebele.

Losako na bino nionso.

Serge Kongo na biso

#musique